BOSNA SAVAŞI' NIN ZAMAN TÜNELİNDE YOLCULUK

Ortadoğu' da ve sınır komşumuzda süren kirli savaş neredeyse kapımızı çaldı, çalacak. Söze gelince, toplumun her kesiminden insanlar, politikacılar hatta dünyada yaşayanlardan hiç kimse savaş istemiyor! Madem öyle neden savaşların ardı arkası kesilmiyor? Savaşları kim veya kimler neden çıkarıyor? Klişe cevaplardan başka cevaplar vermek gerekiyor. Fransız düşünür ve yazar, her zaman birey özgürlüğünden yana ve savaş karşıtı olan Emile Chartier (ALAİN), bu soruyu; "Savaşları besleyen cesarettir, ama doğuran korkudur." diye cevaplar. Anlayacağınız; Korku  dağları beklediği (yani korku her yerde varlığını gösterir) sürece savaşlar son bulmayacak maalesef. Savaş sonrası onca ölüm, onca yıkıma rağmen.

Bugün 30 yaşlarını sürenler, medeniyetin beşiği olarak kabul edilen Avrupa' da hem de tam ortasında yıllarca süren savaşı, katliamı ve insanın insana yaptığı soykırımı hatırlayacaklardır. Hatırlamayanlar ise Bosna' da yaşananlarla ilgili yazılan kitapları okumalı, çekilen filmleri izlemeli: Savaşın sonuçlarına ilişkin bellekleri tazelemek için. Bosna Savaşı' nı seçmemin nedeni, yakın tarihte gerçekleşmesi  ve sonuçlarının çok ağır olması nedeniyle hatırlamanın kolay olacağını düşünmemdir.

Okumaya başladığım, Glenn Meade' in "Son Tanık" kitabı parçalanmakta olan Yugoslavya' yı ve Avrupa' nın göbeğinde Saraybosna' da yaşanan soykırımı anlatmaktadır. Aynı konuda okuduğum kaçıncı kitap olduğunu hatırlamıyorum bile. Üstelik savaşı TV' de canlı yayınlarda izlediğim halde, unutmamak için okuyorum. Kitapta, toplama kampına gönderilen Lana' nın günlüğünde savaşı sorguladığı bölümde şöyle yazıyor: " Bahtsızlığımız yüzünden Tanrı' yı suçladığım anlar oldu. Yardımı için yalvardığım, umutsuzluk içinde ona seslendiğim. Ve ondan yardım gelmeyince ona kahrettim. Oysa Tanrı' nın suçlanmaması gerektiğini öğrendim.

Toplama kamplarında  insanın insana uyguladığı zulümle ilgili bir soruyu hatırladım. Soru soruldu: 'Söylesenize, Auschwitz' de Tanrı neredeydi?'
Ve yanıt geldi: ' İnsan neredeydi?'
Çünkü bu kötülüğü sadece insan yaptı. Ne Tanrı, ne din, ne Tanrı ya da din adına hareket eden insanlar. Sadece basit insan. İnançlarına veya ırklarına bakmaksızın, herkese ıstırap çektiren insanlar: Sırp, Boşnak veya Hırvat. Hristiyan ya da Ortodoks, müslüman ya da ateist.

İdraki aşan, bağışlamanın ve pişmanlığın ötesinde bazı cinayetler vardır. Cezasız kalan ve ders alınmayan cinayetler.

Böylesi cinayetler işleyenler çoğu zaman aramızda dolaşmayı, insanlığı kötülükleriyle lekelemeyi sürdürüyor. Onun için bu günlüğü ailemi infaz eden insanların da yakalanması umuduyla yazıyorum.

Günahlarının dünyaya haykırılacağı umuduyla. Çünkü eğer yakalanmazlarsa, ceza görmezlerse, o zaman hiçbirimiz için umut kalmadı demektir."

İşte savaşın "Zaman Tüneli" :

1989 - 1991

* Berlin Duvarı yıkılır. Sovyetler Birliği çöker.

1990 - 1991

* Eski Sovyet Cumhuriyetleri ve Baltık devletleri bağımsızlıklarını ilan eder.

* Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti parçalanmaya başlar.

* Sırbistan lideri Slobodan Miloseviç, Hırvatistan, Slovenya ve Bosna' daki Yugoslav bölgelerine egemen olmaya çalışır. Etnik ve dini ayrımlara göre bölünen ülkeye kanlı bir mücadele hakim olur.

1992

* Sırp ordusu ve milisleri etnik olarak "saf" bir Sırp bölgesi oluşturmak için köy ve kasabaların Müslüman ve Hristiyan halkını katlederken etnik arındırma, toplama kampları ve kitlesel tecavüz raporları yayımlanmaya başlar.

* Bosna' da Saraybosna kuşatması'nın başlangıcı - Sırp kuşatması üç yıldan fazla sürecek.

1992 1994

* Tüm taraflarca işlenen ve genellikle sivilleri hedef alan katliamlar yaşanır. Uluslararası barış planları başarısız olur.

* Bosna' da BM denetimindeki güvenli bölgelerin Sırp eline düşmesinden sonra Srebrenitsa' da 8.000 erkek ve çocuk katledilir.

* Savaşta 250.000' i aşkın insan ölür ya da yaralanır, 1.000.000 sivil yerlerinden edilir.

* NATO, Sırp askeri hedeflerini bombalar.

* Amerika Birleşik Devletleri, Sırpları Boşnak ve Hırvatlarla birlikte Dayton Barış Konferansı' na katılmaya zorlar.

* Kosova Savaşı 2001' e kadar sürer; NATO Sırp önderi Slobodan Miloseviç' i savaş suçlusu ilan eder.

* Slobodan Miloseviç savaş suçlusu olarak yargılanmak üzere 2001 yılında tutuklanır, ancak 2006' da hapiste ölür.