ÜÇ YOL FİLMİ ÜZERİNE

3 Mayıs gecesi ise izlediğim Üç Yol filmi Faysal Soysal'ın ilk uzun metrajlı filmiymiş. Filmin senaristi ve yönetmeni de kendisi. Büyük bir heyecanla oturdum ekran karşısına. Filmin konusu ilgimi çekmişti çünkü. Film bittiğinde ise kafamda cevabı verilmemiş sorular vardı ve kendime şu soruyu sordum; "Bu film neyi anlatmak istemişti?" Cevabım; "hem her şeyi hem de  hiçbir şeyi" oldu. Nedenlerini yazacağım ama önce kısaca filmin konusunu yazmalıyım. Filmin konusu şöyle:

Çocukluğunda ağabeyi Yusuf'un babası tarafından çok sevildiğini, kendisinin ise sevilmediğini düşünen Bünyamin içten içe ağabeyini kıskanmaktadır. Bir gün Malabadi Köprüsü'nde ağabeyi Yusuf, Bünyamin ve arkadaşları Zeliha birlikte oynarlarken Bünyamin kazara Zeliha'nın ölümüne neden olur. Zeliha'nın ölümüne neden olduğu için kendisini affetmez ve ailesinden uzaklaşır. Daha sonra Bünyamin, 1990'lı yıllarda Bosna-Hersek'te süren savaş sırasında katledilen  Boşnakların gömüldüğü toplu mezarlarda yapılan kazılara katılmak için Saraybosna'ya gider. Orada BM'de  çalışan psikolog Zrinka(Züleyha) ile tanışır ve iki genç  yakınlaşırlar Züleyha'nın babası Sırp, annesi Boşnaktır. Züleyha ve Bünyamin birbirlerine iyi gelirler; psikolog intihardan vazgeçerken, Bünyamin ailesinden kopma nedeni üzerinde düşünmeye başlar ve ailesini görmek için memleketi Hasnkeyf'e döner. Bir süre Bünyamin'den haber alamayan Züleyha'da onun peşinden Hasankeyf'e gider.

Filmin görüntüleri çok güzeldi. Hele şimdi sular altında kalan Hasankeyf'in tarihi kalıntılarını son kez gördüğüm için de sevindim. Bir zaman sonra gitsem de artık filmdeki görüntüleri göremeyeceğimi biliyorum. Belki de senarist özellikle Hasankeyfi seçmiştir; bari geri kalanı koruyabilelim diye.

Faysal Soysal, filminde kullandığı sembollerle, birçok mesaj vermeye çalışmış. Ancak, etkilendiği farklı disiplinleri ve çok fazla konuyu tek bir filmde vermeye çalıştığı için, izlerken film beni yordu açıkçası. Örneğin; Bünyamin'in ağabeyi Yusuf'u kıskanması, Mostar'daki kuyudan çıkarılan cesetler, Bünyamin ve Yusuf'un gördükleri rüyalar ve bu rüyaların tabirleri, bana Yusuf Peygamber ve kardeşi Bünyamin'in dini hikayesini hatırlattı, filmin başında. Filmin bu çerçevede akıp gideceğini düşünürken psikolog Züleyha'nın(Zrinka) sahneye çıkması ise, ünlü "Yusuf ile Züleyha" mesnevisini aklıma getirdi. Yusuf ile Züleyha'nın aşkı işlenecek galiba derken, Batman'daki kadın intiharlarının "aşk" nedeniyle olduğunu gündeme getirdi, ki bu tesbit tamamıyla saçmaydı. Çünkü o intiharların nedenini bilmeyen yoktur.

Şimdi gelelim, film bittikten sonra, aklıma takılan ama filmde  cevabını bulamadığım sorulara: 

--Yusuf, medrese eğitimi aldığını söyledi. Hat sanatını icra ediyordu ve güzel kaligrafileri vardı. Unutulmaya yüz tutmuş geleneksel el sanatlarımızdan "hat"tı hatırlatması bakımından bu sahne güzeldi. Ancak, Batman'da medrese eğitimi var mıydı, vardı  da benim mi haberim yoktu? Yoksa Yusuf, başka bir ülkede mi medrese eğitimi almıştı? 

--Hasankeyf'e dönen Bünyamin, ağabeyi Yusuf'un kendisini affettiğini öğrenir ama yine de suçluluk hissettiğinden babasının koyunlarına çobanlık yapmak üzere dağlara gider. Kuş uçmaz, kervan geçmez bu dağlarda bir mayına basarak ağır yaralanır. Suriye ve Irak sınırlarımızda bulunan tüm mayınlar temizlenmişken bu ıssız dağda mayın neden vardı? Yönetmen bize hangi mesajı vermek istemişti? 

--Bosna Savaşı'nın nedenleri anlatılmadan, sadece sonuçları üstünde durulmuş. Yönetmen bunu da, bazı sahnelerde toplu mezarlarda yapılan kazıları ve mezarlıkları göstererek yapmış. Dolayısıyla Srebrenitsa katliamını iyi aktaramamış. Bosna-Hersek, Sırbistan-Hırvatistan neden savaşmışlardı? 1990 ve sonrasında doğanlar bu savaşı ve nedenlerini  bilmezler, anlatmak gerekmez miydi?

Kısacası filmde ne ararsan bulursun misali; Savaşta kaybedilenler, mezarlar, toplu mezarlar, şiir, psikoloji, halk hikayesi, dini hikaye, Hasankeyf, Batman'daki kadın intiharları, imgeler, rüyalar, dağdaki mayınlar v.s. vardı. Anladık, senarist ve yönetmen zengin bir bilgi birikimi ve kültüre sahip. İyi de tüm bunları tek bir filmde vermeye, anlatmaya mecbur muydu? Keşke tek bir hikaye anlatsaydı. Böylece kafa karışıklığını gidermiş olurdu. 


Filmde çok hoşuma giden ve üstünde düşündüğüm şu repliği paylaşmak istiyor ve  filmi izlemeyenlere keyifli seyirler diliyorum.

"Dünyayı hayallerle mi değiştirmek istersin, rüyalarla mı?"