ROSA PARKS IRK AYRIMCILIĞINA BAŞKALDIRIYOR

(1 Aralık 1955)

Sıradan başlayan bir gün neyi değiştirir demeyin. Bakarsınız, talihiniz değişir.  Rosa Parks, talihi değişenlerden biriydi. Talihiyle birlikte bir ülke de değişti: Irk ayrımcılığına başkaldırdı, Amerika değişti. Bill Clinton' un dediği gibi, "Rosa, herkesin özgür olması gerektiğini görmemizi sağladı."

Rosa' nın hikayesi bir belediye otobüsünde başlar. Hikaye şöyle :

"Alabama Montgomery' de Rosa Parks isimli siyah bir kadın, eyaletin ırk ayrımı kanunlarına aykırı davranarak otobüste yerini bir beyaza vermediği için hapsedilmiş ve ortalık karışmıştı. Kendi halinde bir kadın olan Parks' ın o zamanlar için alışılmamış bir şey olan bu cesareti, Amerika' daki medeni haklar tarihinin baştan yazılmasını sağlayacaktı.

1955' te yürürlüğe giren şehir talimatnamesine göre Afrika kökenli Amerikalılar belediye otobüslerinin sadece arka kısmında oturabiliyordu. Eğer öndeki koltuklar doluysa, kendi yerlerini de beyaz yolculara vermek zorundaydılar. İşte bu aşağılık düzene tekmeyi vuracak olan Rosa Parks, otobüsün şoförü yerini bir beyaz yolcuya vermesini istediği o tarihi günde, siyahlar için ayrılmış kısımdaki en ön sırada oturuyordu. Siyah yolculardan üçü, bir süre tereddüt etseler de, çaresiz bakışlarla denileni yaptı. Kahramanımız ise yerinden bile kıpırdamadı. Nedense kendisinin bile daha sonradan izah edemeyeceği bir cesaret gelmişti. İstifini bozmadığını gören şoför, yine seslendi:

- Yerinizden kalkın, yoksa sizi tutuklamak zorunda kalacağım!

Uyarısı boşlukta kaybolup gitti. Parks milim kıpırdamamıştı:

- İstediğinizi yapabilirsiniz, kalkmıyorum.

Parks' ın bu bireysel başkaldırısı planlanmış bir şey değildi. Ama akabinde tutuklanması, ayrımcılığa karşı bir şeyler yapmayı epeydir planlayan insan hakları savunucularını harekete geçirdi. Otobüs boykotu başlattılar. Boykotun ilk akşamı sahneye zamanla efsane olacak bir isim çıktı: 26 yaşındaki Martin Luther King. Şehir kilisesinde toplanan kalabalığa şöyle sesleniyordu: ' Amerikan demokrasisinin zaferi, hakkımızı elde etmek için protesto etme hakkıdır.' King kısa zamanda otobüs boykotunun lideri olarak sıyrıldı. Boykot bir yıl sürdü. Siyahlar kah yürüdü kah arabalarını paylaştı ama otobüse binmedi. Şehir nüfusunun çoğunluğunu oluşturdukları için belediye bu işten çok zararlı çıktı. Gelişmelere kayıtsız kalmayan Anayasa Mahkemesi, Parks' ın cezalandırıldığı Montgomery düzenlemesini iptal ederek kamu taşımacılığında ayrımcılık yapılmasının yasalara aykırı olduğu yönünde hüküm verdi. Otobüslerdeki çağ dışı ayrımcılık ortadan kalkmıştı. ' Normal'  otobüslerdeki ilk seferin yolcuları arasında Rosa Parks da vardı..."

Akılda Kalanlar

Rosa Parks Amerikan tarihinin en üst düzey onurlarına layık görülen isimlerden biri oldu.1994' te İsveç Stockholm' de Rosa Parks Barış Ödülü' nü aldı. 1996' da Amerika' da bir sivile verilen en yüksek nişan olan Başkanlık Hürriyet madalyası' na, 1999' daysa kongrenin altın madalyasına layık görüldü. Ödülünü Başkan Bill Clinton' un elinden aldı.

Yirmi sekiz yıllık hücre cezasını çektikten sonra hapisten çıkan, Güney Afrika' nın efsanevi özgürlük savaşçısı Nelson Mandela' yı ilk karşılayanlar arasındaydı. Mandela kendisine sarılmış ve "Hapiste olduğum yıllar boyunca benim ilham kaynağım oldun" demişti.

Naaşı meclis binasında ziyarete açılmıştı. Bu sadece Amerikan başkanları için tanınan bir ayrıcalıktı. Parks, bu yönüyle de bir ilke imza attı.

1992' de Rosa Parks: "Hikayem" adlı otobiyografisini, ardından da "Sessiz Güç" adıyla anılarını yayımladı.

Time Dergisi tarafından 1999' da 20. yüzyılın insan hakları savunucusu seçildi ve yine yüzyılın en önemli ilk 20 figürü arasında gösterildi.

Rosa Parks' ın bu destansı başkaldırısı, Amerika' daki ayrımcılığı ortadan kaldıran özgürlük şahlanışının düğmesine basmış, Parks' ı özgürlük tutkunu kitlelerin sevgilisi yapmıştı. Birçok tarihçiye göre Amerika' daki medeni haklar hareketinin fitilini o ateşlemişti.

Kaynak: Ali Çimen (Tarihi Değiştiren Günler - Popüler Tarih)

Görsel, en.wikipedia.org sitesinden alınmıştır.