ÇİNGENE BARON
J. Strauss (Oğul)
J. Strauss (Oğul)
Devlet Opera ve Balesi sezonu kapatmadan, daha önce izlemediğim "Çingene Baron"u izlemek üzere, salonun ön sırasındaki koltuğa yerleştim. Heyecanlıydım. Uvertür çalmaya başladığında heyecanım arttı; müzik çok güzeldi ve Strauss'un neşeli müziğini dinlerken mest oldum..
Uvertür sona erdiğinde, ağır atlas perde açıldı. Ve operet başladı..
Dünya Prömiyeri 24 Ekim 1885'te Viyana'da yapılan Çingene Baron Opereti'nin konusu kısaca şöyle:
"Temeşvar Baronu'nun oğlu Sandor Barinkay ihanetle suçlandığı ve gönderildiği sürgünden geri döner. Döndüğünde tüm topraklarının domuz çiftliği sahibi Zsupan tarafından ele geçirilmiş olduğunu görür. Topraklarını kaybetme korkusu yaşayan Zsupan, gizlice Ottokar'ı seven kızı Arsena'nın Barinkay ile flört etmesi için yollar arar. Fakat Arsena tarafından ret edilen gururu kırık Barinkay, ona "Çingene Baron" adını takan Çingeneler arasında yaşamaya başlar. Çingenelerin içinde çok güzel Saffi adında bir genç kız vardır. Barinkay ve Saffi birbirlerine aşık olurlar. Sevgilisinin asil bir kandan (Saffi bir Türk paşasının kızı ve gizli hazinenin gerçek sahibesidir) olduğunu öğrenen Barinkay, kendisine ait fakat kaybettiği asil unvanını geri kazanmak için savaşa gider. Homonay kontu bir kandırmacayla Zsupan ve Ottokar'ı da askere gönderir. Güldüren komik durumlar ve görkemli müzikler eşliğinde bu iki karakter askere gider. İki yıl aradan sonra bu üç kahraman zaferle evlerine dönerler. Gerçek Baron unvanını geri kazanan Barinkay da sevdiği Saffi'si ile artık evlenebilir."
Operetin konusu Macar dokusu ve Çingene izleri taşısa da Çingene ruhunun altında asıl yatan doku Viyana müziğidir. Bu bakımdan Yarasa operetine benzer bir yapı karşımıza çıkar. Melodik çizgide dikkati çeken ve enstrümanların yansıttığı bu egzotik dokunuş yapıta operet tarihinde hatırı sayılır bir yer kazandırır. Bu operet ileride Lehar ve Kalman için de esin (ilham) kaynağı olacaktır.
Strauss gibi hızlı çalışan bir besteci için garip olsa da besteci, bu yapıtla ilgili olarak iki yıl boyunca çalışır.
(Hayati Asılyazıcı - Çingene Baron Üzerine Notlar)
Gürçil Çeliktaş'ın sahneye koyduğu, Nihat Kahraman'ın dekor tasarımını, Nursun Ünlü'nün de kostüm tasarımını yaptığı opereti keyifle izledim. Operetin librettosunun ve müziklerinin Türkçe olması keyfime keyif kattı. Barinkay'ı oynayan tenor Aykut Çınar çok başarılıydı. Son sahnede dans eden minik balerinlerin danslarını izledikten sonra, sanat adına içim umutla doldu.
İşte miniklerin dansı:
Uvertür sona erdiğinde, ağır atlas perde açıldı. Ve operet başladı..
Dünya Prömiyeri 24 Ekim 1885'te Viyana'da yapılan Çingene Baron Opereti'nin konusu kısaca şöyle:
"Temeşvar Baronu'nun oğlu Sandor Barinkay ihanetle suçlandığı ve gönderildiği sürgünden geri döner. Döndüğünde tüm topraklarının domuz çiftliği sahibi Zsupan tarafından ele geçirilmiş olduğunu görür. Topraklarını kaybetme korkusu yaşayan Zsupan, gizlice Ottokar'ı seven kızı Arsena'nın Barinkay ile flört etmesi için yollar arar. Fakat Arsena tarafından ret edilen gururu kırık Barinkay, ona "Çingene Baron" adını takan Çingeneler arasında yaşamaya başlar. Çingenelerin içinde çok güzel Saffi adında bir genç kız vardır. Barinkay ve Saffi birbirlerine aşık olurlar. Sevgilisinin asil bir kandan (Saffi bir Türk paşasının kızı ve gizli hazinenin gerçek sahibesidir) olduğunu öğrenen Barinkay, kendisine ait fakat kaybettiği asil unvanını geri kazanmak için savaşa gider. Homonay kontu bir kandırmacayla Zsupan ve Ottokar'ı da askere gönderir. Güldüren komik durumlar ve görkemli müzikler eşliğinde bu iki karakter askere gider. İki yıl aradan sonra bu üç kahraman zaferle evlerine dönerler. Gerçek Baron unvanını geri kazanan Barinkay da sevdiği Saffi'si ile artık evlenebilir."
Operetin konusu Macar dokusu ve Çingene izleri taşısa da Çingene ruhunun altında asıl yatan doku Viyana müziğidir. Bu bakımdan Yarasa operetine benzer bir yapı karşımıza çıkar. Melodik çizgide dikkati çeken ve enstrümanların yansıttığı bu egzotik dokunuş yapıta operet tarihinde hatırı sayılır bir yer kazandırır. Bu operet ileride Lehar ve Kalman için de esin (ilham) kaynağı olacaktır.
Strauss gibi hızlı çalışan bir besteci için garip olsa da besteci, bu yapıtla ilgili olarak iki yıl boyunca çalışır.
(Hayati Asılyazıcı - Çingene Baron Üzerine Notlar)
Gürçil Çeliktaş'ın sahneye koyduğu, Nihat Kahraman'ın dekor tasarımını, Nursun Ünlü'nün de kostüm tasarımını yaptığı opereti keyifle izledim. Operetin librettosunun ve müziklerinin Türkçe olması keyfime keyif kattı. Barinkay'ı oynayan tenor Aykut Çınar çok başarılıydı. Son sahnede dans eden minik balerinlerin danslarını izledikten sonra, sanat adına içim umutla doldu.
İşte miniklerin dansı:
Not: Temeşvar günümüzde Sırbistan ile Romanya arasında bölüşülen Banat bölgesini kaplayan bir şehirdir ve Romanya toprakları içinde kalır. Osmanlı Devleti 19 Ekim 1552 tarihinde sona eren "Erdel Seferi" sırasında, Temeşvar şehrini fetheder ve "Temeşvar Beylerbeyliğini / Eyaletini" kurar. Temeşvar Eyaleti 24 Nisan 1716 tarihinde başlayan ve 21 Temmuz 1718 tarihinde "Pasarofça Barışı" ile sona eren Osmanlı-Avusturya savaşı sonucunda Avusturya'ya bırakılır.
22 Temmuz 1739'da Belgrad yakınlarında Grocka Muharebesi'nde Osmanlı, Avusturya ordularını yener ve 18 Eylül 1739'da Belgrad Antlaşması imzalanır. Avusturya, 1718 Pasarofça Antlaşması'yla elde ettiği, Belgrad da dahil Kuzey Sırbistan'ı ve Küçük Eflak'ı (şimdi Romanya'da) geri verir.
(Libretto'dan)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder