SARIBOYA ÇALISI, OREGON ÜZÜMÜ, MAHONYA

Berberis aquifolium Pursh (Syn.Mahonia aquifolium Nutt.)

0.3 - 3 (4,5 ) m boylarında, herdem yeşil bir çalıdır. Bahçelerde nadiren 1 m'yi aşar. Gövde genellikle dallanmaz, nadiren kısa yan sürgünler verir. Yapraklar 5-9 yaprakçıktan oluşur, yaprak sapı 1-6 cm'dir. Yaprakçıklar ince ve esnek veya oldukça sert, her iki yüzü de parlak ve yeşildir. Yaprakçıklar tazeyken ve kış aylarında çoğu kez yeşil değil, kırmızımsı renktedir. Sarı çiçekler mart-haziran aylarında açar. 30-60 çiçek bir arada 3-9 (-11) cm boyunda, dik duran yoğun çiçekli salkımlar oluşturur. Olgun üzümsü meyve mavimsi renkli ve üzeri dumanlıdır.

Kuzey Amerika'da doğal olup İstanbul park ve bahçelerinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Meyvesi çiğ veya pişmiş kullanılır. Asidik tadında fakat olgunlaşmamış hali de oldukça güzel ve püresi veya müsli (ezme, lapa, tahıllı karışımı gevrekler) ilave edildiği zaman, özellikle iyi. Meyve kurutulabilir ve daha sonra kullanılmak amacıyla saklanabilir. Çiçekler çiğ iken ayrıca limonata vb. bir içecek yapmak için kullanılabilir.

Oregon üzümü genellikle iştah ve halsizlik kaybını tedavi etmek için birçok yerli Kuzey Amerika Kızılderili kabileleri tarafından kullanılmıştır. Şimdiki bitkisel kullanımı, böbrek ve safra kesesi işlevini teşvik etmek ve akıntılı sorunları azaltmak için, fakat esas olarak kullanım alanı gastrit ve genel sindirim zayıflıkları tedavisindedir. Kök ve kök kabuğu; kolagog (safra söktürücü), diüretik (idrar söktürücü), laksatif (müshil) ve kan değerlerini değiştirici tonik'dir (canlandırıcı). Sindirim ve emilimini artırır ve sedef hastalığı, frengi, kanamalar, mide şikayetleri ve normal olmayan kan değerleri tedavisinde dahili alınır. Harici olarak, boğaz ağrısı için gargara olarak ve bulanık veya kanlı gözler için yıkama malzemesi olarak kullanılmıştır. Kökler geç sonbahar veya erken ilkbaharda hasat edilir, daha sonraki kullanımlar için kurutulur. Meyve oldukça yumuşaktır ve güvenilir bir müshildir.

Kaynak: doa.ogm.gov.tr

Sarıboya çalısı fotoğrafları tarafımdan çekilmiştir. İzinsiz kullanılamaz.