OKULLARA GİRİŞİ YASAKLANMIŞ  BİR HALK HİKAYESİ: KEREM İLE ASLI

1976 yılında, Kerem ile Aslı hikayesini anlatan kitaplar toplatılmış ve okullara girişi yasaklanmış. Şimdi diyeceksiniz ki bir halk hikayesi neden yasaklansın? Haklısınız. 
Livaneli' nin 44 yıllık dostu olan Yaşar Kemal' in ölümünün ardından,ünlü yazarı anlatan yarı inceleme, yarı anılardan oluşan "Gözüyle Kartal Avlayan Yazar" kitabında yazdığı satırları okuyunca, ne yalan söyleyeyim çok şaşırdım ben de. Adı üstünde; halk hikayesi. Anadolu' da doğup büyüyüp de Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin hikayelerini dinlemeyen, duymayan var mıdır? Sanırım yoktur.  Halk Hikayeleri (ki ben çok severim) halkın arasından çıkan aşıklar (halk ozanları) tarafından şiirlerle, sazlı-sözlü anlatılır ve  bize, dönemin sosyal hayatı, kültürel yapısı ve inançları hakkında bilgi verirler.  

" Halk hikayeleri İslami dönemde oluşmuş edebi eserlerdir. Bu hikayelerde Müslüman halkın sosyal hayatının, kültürel yapısının ve inanışlarının izlerini görmek mümkündür. 'Kerem ile Aslı' hikayesinde Kerem, Müslüman; aşık olduğu kişi keşişin kızıdır. Hikaye boyunca bu dini farklılıktan kaynaklanan çatışmayı görmekteyiz. Kerem' in Hak aşığı olması, keramet (olağanüstülük) göstermesi de hikayedeki dini anlayışı yansıtır. Hikayede geçen 'şah', 'bey' gibi kavramlar dönemin siyasi yapısını yansıtır. Kerem' in elinde sazıyla diyar diyar gezip şiirler söylemesi ise dönemin sanat anlayışını yansıtır. Bilindiği gibi saz şairleri sazlarıyla gezer ve şiirler söylerler. Ayrıca bu dünyada kavuşamayan aşıkların diğer dünyada kavuşacaklarına dair halk inanışını da bu hikayede görmekteyiz." (www.edebiyatogretmeni.org)

Livaneli' nin kitabında okuduğum satırlara gelince;  yazar, 1976 yılında  Kerem ile Aslı' ya uygulanan baskıya Yaşar Kemal' in tepkisini hatırlatarak, yazısından alıntılama yapmış. Bu yazıyı okuduğumda, Kerem ile Aslı' nın yasaklanma nedenini de anlamış oldum. İşte Yaşar Kemal'in yazısından bir bölüm: 

"Milli Eğitim Bakanlığı son kitap toplatmalarında dünya klasikleri yanında bir Türk Halk Klasiğini de okullardan kaldırmış da, yasaklamış da...Bu Türk Klasiği Kerem ile Aslıdır. (....) Düşündüm, taşındım sonunda buldum dedim ya...

Şöyle ki: Kerem ile Aslı kökü çok eskilere, belki de on dördüncü yüzyıla varan bir aşk hikayesidir. (...)  İşte bu çok eski aşk hikayesinin konusunu düşündüm birden...  Konusu, konusu derken... Kerem, bir Keşişin kızına aşık olur. Keşiştir, bu aşka hiç gelmez. Keşişin kızı da Kerem' e yanar ki yanar... Kerem' in arpa tarlası gibi yanar, der halk ozanları. (....) Durun, anladınız ya, gene de söyleyeyim. Aslı, bir Keşişin kızı... Türk oğlu, bir gavurun kızı ardına böylesine düşer de nasıl böyle yanar da kül olur. Ve böylesi, ırkçılık dışı bir aşk hikayesi bizim okullarımıza sokulamaz. Yedi göbekten bu yana temiz kalmış kanımıza böyle mendebur bir hikaye karıştırılamaz. Bu hikaye bozmuştur kanımızı. Şu Anadolu' da bu yüzden, bu hikayenin etkisi yüzünden böyle karmakarış olmuşuzdur. Temiz, tertemiz ırkımızı bozan, soylu Türk gençlerini keşiş kızları ardına düşüren böylesi ahlaksız, ırksız hikayelerdir. 

Bir şey daha var, Keremle Aslının macerası din ayrımına indirilmiş, tarih boyunca halkımızın indirdiği bir şamardır. Halkımızın öfkesi, protestosudur...

Kerem, Anadolunun kadim hikayesidir. Kökeni yüzde yüz Anadolulu, bellibaşlı hikayedir. Çünkü ancak Anadoludaki karışımdan dolayı böylesine bir protesto halktan yükselebilirdi. Anadoludaki ırk karmaşası, din karmaşasından dolayı..."
Livaneli - Gözüyle Kartal Avlayan Yazar. (s: 23-24)

Kitaplar arasında, iyi-kötü, eski-yeni, şöyle-böyle diye bir ayrım yapmadığım içindir, ki kitap okuyandan zarar gelmeyeceğine inanıyorum. Bu nedenle  kitapların toplatılmasını, yasaklanmasını anlamakta zorlanıyorum. Çünkü ünlü yazar ve çevirmen Sabahattin Eyüboğlu' nun sözüne katılıyorum:

"En kötü kitabı yazan bile, kitap yasaklayandan daha saygılı ve daha az zararlıdır insanlığa."