TARİHİ DEĞİŞTİREN BOŞANMA

Henry Nelson O'Neill'in "Kraliçe Catherine'in Yargılanması" adlı tablosu. Aragonlu Catherine'in Kral 8. Henry ile evliliğini savunmak için mahkemeye çıktığı anı tasvir ediyor. (www.bbc.com)

Tarihte, ülkesinin çıkarlarını düşünerek ittifak arayışına giren kral ve kraliçelerin sevmeden, aşık olmadan başka ülkelerin prens ya da prensesleri ile yaptıkları evlilikler bilinmektedir. Yapılan bu tür evlilikleri bozmak ise iki ülke arasında kaos ve çatışmaya da dönüşebilirdi, ki tarihte bunun örnekleri vardır. Ama tarihte boşanmada öyle bir örnek var ki, bir daha eşi benzeri görülmemiştir. İngiltere Kralı 8. Henry'nin boşanmasından söz ediyorum. 8. Henry'nin Aragonlu Catherine'den boşanması, tarihi değiştirmiştir diye yazar tarihçiler.

İngiltere Kralı 8. Henry, 16. yüzyılda İngiltere Kilisesini, Katolik Kilisesinden ayırmaya karar vermişti. Bu karar Avrupa tarihindeki en dramatik dini ve siyasi dönüşümlerden birinin sembolü haline geldi.

Anglikan Kilisesinin Roma'dan ayrılmasının öyküsü aslında 8. Henry'nin öyküsüdür.

İngiltere'yi 38 yıl boyunca (1509 - 1547) yöneten Henry, tam altı kez evlendi. Ama öncelikle  Kraliçe olan eşi Aragonlu Catherine'den boşanması gerekiyordu. Aragonlu Kraliçeden bir kızı olmuştu; geleceğin kraliçesi I. Mary. Kraliçe Catherine, erkek çocuklarına hamileyken üst üste düşük yapınca, 8. Henry, tahta geçecek olan bir erkek çocuk (veliaht) istediğinden kraliçeden boşanmak için Roma'ya gitti.

Papa 7. Clement, Henry'nin Catherine ile evlenmesine izin veren papalık ruhsatını geçersiz ilan etmek istemedi. Bu ruhsat Vatikan'a önemli bir mali gelir getirmişti. Ayrıca Kraliçe Catherine, Kutsal Roma İmparatorluğu hükümdarı 5. Charles'in teyzesiydi. Papa, Avrupa'daki en güçlü müttefikini üzecek bir karar alacak kadar güçlü değildi. Ve boşanmaya izin vermedi.

Böylece, İngiltere'nin Vatikan'dan ayrılması ve bağımsız bir İngiltere Kilisesi'nin doğmasıyla sonuçlanacak kriz başladı. Henry'nin Anne Boleyn ile aşkı uğruna Catherine'den boşanabilmek için attığı adımlar Avrupa'da yalnızca dinin değil siyaset tarihinin de çehresini değiştirdi.

Yaklaşık üç yıl boyunca İngiliz siyasetindeki kafa karışıklığına son veren Thomas Cromwell oldu. Cromwell 1532'de Kral Konseyi'nin kontrolünü üstlendi ve bu görevi sekiz yıl boyunca sürdürdü.

Anglikan Kilisesi'ni Roma'dan ayırarak "Tanrı'nın yeryüzündeki vekili " olarak doğrudan kralın otoritesine tabi, ulusal bir din kurumu haline getirmeye karar verdi. Ocak 1533'te de Kral 8. Henry, Anne Boleyn ile evlendi. Bu evlilikten, gelecekte ülkeyi yönetecek olan bir prenses doğdu; I. Elizabeth.

Papa 7. Clement buna kralı aforoz ederek karşılık verdi ama bu kararı İngiltere'de yankı bulmadı. 1534 yılında Henry, İngiltere Kralını "Anglikan Kilisesi'nin Yüce Başı" ilan eden ve böylece Vatikan'dan bağımsız Anglikan Kilisesi'ni kuran yasayı onayladı.

Ayrılık sadece dini bir eylem değil, ülkedeki güç dengesini değiştiren siyasi bir devrimdi. 8. Henry, Katolik manastırlarının mülklerine el koyarak Avrupa'nın en zengin hükümdarlarından biri oldu. Ayrıca, daha sonra İngiltere'de Protestanlığın yükselişine zemin hazırlayacak bir dizi dini ve idari reform başlattı.

Henry'nin Anne Boleyn ile evliliği kendisine ne mutluluk ne de bir erkek varis getirdi. Üç yıllık evliliğin ardından Boleyn'i ihanet ve zina ile suçladı ve 1536'da idamını emretti. 

Anne Boleyn'in idamından birkaç ay sonra Jane Seymour ile evlendi. Beklediği erkek varisi Jane doğurdu; Prens Edward. Jane Seymour'un ölümünden sonra üç kez daha evlenen 8. Henry, 28 Ocak 1547'de 56 yaşında öldü. "En sevdiğim eşim" dediği Jane Seymour'un yanına gömüldü.

Not: www.bbc.com/turkce'den tarafımdan derlendi.