HAFIZASI EN İYİ HAYVAN HANGİSİDİR?
Derler ki; "Hafıza-i beşer nisyan ile malüldür." Yani "İnsan hafızasının eksikliği(hastalığı) unutkanlığıdır" ve "Unutkanlık insan halidir" anlamında kullanılan bir sözdür bu. Hafızanın yalnız insana özgü olduğunu düşünürüz. Oysa, son yıllarda yapılan araştırmalar gösterdi ki hayvanların da hafızaları varmış; insanlarınki kadar gelişmiş olmasa da. Hafızası en iyi hayvan hangisidir peki? Denizaslanıymış. Şaşırdınız değil mi? Hafızası güçlü olan kişiler için söylenen "fil hafızalı" sözü geçmişte kaldı. Artık "denizaslanı hafızalı" deme zamanı. :) Şöyle ki:
İnsan dışındaki canlılar içinde en iyi hafızaya sahip olan hayvan denizaslanıdır. Makak maymunu ve şempanze de dahil olmak üzere diğer pek çok memelinin etkileyici uzun süreli hafızaları vardır, ancak denizaslanlarının hafızası hepsininkinden üstündür. 2000 yılında California'da Rio isimli dişi bir denizaslanı harfler ve sayılardan oluşan karmaşık bir gösteri numarasını --hem de öğrendikten tam on yıl sonra -- hatırlayarak hayvan hafızası rekorunu kırmıştır. Seksenli yılların ortasında resus maymunları için tasarladığım hafıza modeline (Vorta ve Rheaume, 1986) garip bir biçimde benzeyen bir model kullanan deniz biyologları (Kastak ve Schusterman, 2001), denizaslanlarına belirli jest ve mimik işaretlerini nesnelerle (beysbol sopaları, toplar, halkalar, vs.), niteleyicilerle (büyük, küçük, siyah, beyaz, vs.) ve eylemlerle (bir şeyi alıp getirmek, kuyrukla dokunmak, paletle dokunmak, vs.) ilişkilendirmeyi öğrettiler. Örneğin, en basit 'tek nesneli' eğitimde KÜÇÜK/SİYAH/HALKA/KUYRUKLA/DOKUN işaretlerinin verilmesiyle denizaslanı havuzdaki diğer nesneleri pas geçerek küçük siyah halkaya kuyruğuyla dokunurdu. *
Ayrıca yapılan çalışmalar, denizaslanlarının mantıklı düşünme yeteneğine sahip olduklarını göstermiştir. Deniz biyologları, denizaslanlarına kendi oluşturdukları yapay işaret dilini öğretirken komut ve hareketleri çok kolay bir şekilde öğrendiklerini keşfettiler. Bu hayvanlar, mantıklarını kullanarak karar verme yeteneklerine sahipler. Örneğin; a=b ve b=c ise a=c şeklinde çıkarımlar yapabilmektedirler. **
Biz insanları hayvanlardan ayıran özellikler olan bilişsel, duygusal ve algısal yeteneklerimizin en farkında olan canlı türü olmamız, dünyada tek olduğumuz anlamına gelmez. Çünkü bu özelliklere sahip tek canlı türü değiliz. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, hemen hemen her hayvan bu yetilerden bir kısmına sahiptir.
Kaynak:
* Jeffrey Moore, Sinestezya - Dr. Vorta'nın Notu, s:201)
** onedio.com
İnsan dışındaki canlılar içinde en iyi hafızaya sahip olan hayvan denizaslanıdır. Makak maymunu ve şempanze de dahil olmak üzere diğer pek çok memelinin etkileyici uzun süreli hafızaları vardır, ancak denizaslanlarının hafızası hepsininkinden üstündür. 2000 yılında California'da Rio isimli dişi bir denizaslanı harfler ve sayılardan oluşan karmaşık bir gösteri numarasını --hem de öğrendikten tam on yıl sonra -- hatırlayarak hayvan hafızası rekorunu kırmıştır. Seksenli yılların ortasında resus maymunları için tasarladığım hafıza modeline (Vorta ve Rheaume, 1986) garip bir biçimde benzeyen bir model kullanan deniz biyologları (Kastak ve Schusterman, 2001), denizaslanlarına belirli jest ve mimik işaretlerini nesnelerle (beysbol sopaları, toplar, halkalar, vs.), niteleyicilerle (büyük, küçük, siyah, beyaz, vs.) ve eylemlerle (bir şeyi alıp getirmek, kuyrukla dokunmak, paletle dokunmak, vs.) ilişkilendirmeyi öğrettiler. Örneğin, en basit 'tek nesneli' eğitimde KÜÇÜK/SİYAH/HALKA/KUYRUKLA/DOKUN işaretlerinin verilmesiyle denizaslanı havuzdaki diğer nesneleri pas geçerek küçük siyah halkaya kuyruğuyla dokunurdu. *
Ayrıca yapılan çalışmalar, denizaslanlarının mantıklı düşünme yeteneğine sahip olduklarını göstermiştir. Deniz biyologları, denizaslanlarına kendi oluşturdukları yapay işaret dilini öğretirken komut ve hareketleri çok kolay bir şekilde öğrendiklerini keşfettiler. Bu hayvanlar, mantıklarını kullanarak karar verme yeteneklerine sahipler. Örneğin; a=b ve b=c ise a=c şeklinde çıkarımlar yapabilmektedirler. **
Biz insanları hayvanlardan ayıran özellikler olan bilişsel, duygusal ve algısal yeteneklerimizin en farkında olan canlı türü olmamız, dünyada tek olduğumuz anlamına gelmez. Çünkü bu özelliklere sahip tek canlı türü değiliz. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, hemen hemen her hayvan bu yetilerden bir kısmına sahiptir.
Kaynak:
* Jeffrey Moore, Sinestezya - Dr. Vorta'nın Notu, s:201)
** onedio.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder